Zadośćuczynienie za śmierć osoby najbliższej

Śmierć bliskiej osoby zawsze jest bardzo trudnym doświadczeniem. Szczególnie dramatyczne są sytuacje, w których śmierć nastąpiła nagle w wyniku czynu niedozwolonego, a więc np. w wypadku komunikacyjnym, spowodowanym przez osobę trzecią. W takich przypadkach rodzina zmarłego musi uporać się nie tylko z zaskakującą stratą, ale często również wynikającymi z niej problemami natury materialnej.

Odpowiedzialność za szkody majątkowe wynikające ze śmierci poszkodowanego

Kiedy śmierć następuje w wyniku czynu niedozwolonego, najbliżsi zmarłego mogą dochodzić roszczeń od sprawcy szkody lub jego ubezpieczyciela na podstawie art. 446 k.c. W myśl przytoczonych przepisów zobowiązany do naprawienia szkody powinien zwrócić koszty leczenia i pogrzebu temu, kto je poniósł. Jeśli wskutek śmierci nastąpiło znaczne pogorszenie sytuacji życiowej rodziny, sąd może przyznać jej członkom stosowne odszkodowanie. Ponadto, jeżeli na zmarłym ciążył obowiązek alimentacyjny lub dobrowolnie dostarczał on środków utrzymania bliskim osobom, mogą one żądać renty. Z kolei art. 446 k.c. § 4 mówi o tym, że sąd może przyznać najbliższym zmarłego zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę.

Kto i kiedy może dochodzić zadośćuczynienia za śmierć bliskiej osoby?

Śmierć osoby poszkodowanej czynem niedozwolonym może być rozpatrywana jako naruszenie dobra osobistego najbliższych zmarłego w postaci szczególnej więzi rodzinnej. Choć takie podejście budzi opór ubezpieczycieli, sądy coraz częściej przyznają słuszność roszczeniom powodów występujących o wypłatę zadośćuczynienia. Śmierć osoby bliskiej spowodowana przez osobę trzecią jest naruszeniem dobra osobistego najbliższych członków rodziny, przy czym dobro osobiste rozumiane jest nie tylko jako więź rodzinna, ale też emocjonalna. Osoby bliskie zmarłego wskutek jego śmierci pozbawiane są także innych dóbr osobistych, takich jak np. prawo do życia w pełnej rodzinie czy prawo do życia w związku małżeńskim.

O wypłatę zadośćuczynienia może wystąpić osoba bliska zmarłego, z którym łączyły ją więzi rodzinne i emocjonalne, przy czym istnienie tych drugich trzeba udowodnić. Chociaż formalna więź rodzinna, wynikająca z pokrewieństwa, zawarcia związku małżeńskiego lub adopcji jest dobrem osobistym, aby otrzymać zadośćuczynienie za jej zerwanie w wyniku śmierci poszkodowanego, konieczne jest udowodnienie istnienia więzi emocjonalnej, która nie powstaje automatycznie, ale w wyniku zaangażowania emocjonalnego członków rodziny – wyjaśnia nasz rozmówca z łódzkiej Kancelarii Adwokackiej Krakowiński.

Zadośćuczynienie nie tylko w razie śmierci

Do zerwania więzi rodzinnych może dojść nie tylko w sytuacji, gdy osoba poszkodowana w wyniku czynu niedozwolonego ponosi śmierć, ale również wtedy, gdy doznaje obrażeń prowadzących do poważnego uszczerbku na zdrowiu. Przykładowo, do naruszenia dobra osobistego najbliższych członków rodziny dochodzi wtedy, gdy w wyniku zdarzenia powstaje trwałe inwalidztwo osoby poszkodowanej, uniemożliwiające jej samodzielną egzystencję i podtrzymanie lub nawiązanie typowych relacji rodzinnych.  W takich przypadkach bliscy poszkodowanego mogą dochodzić zadośćuczynienia z art. 448 k.c.

Podsumowując, art. 446 k.c. i art. 448 k.c. zapewniają rodzinom i bliskim osób poszkodowanych np. w wypadkach komunikacyjnych ochronę w szerokim zakresie. Wymienione przepisy pozwalają dochodzić nie tylko roszczeń odszkodowawczych (art. 446 § 3 k.c.), ale również zadośćuczynienia (art. 446 § 4 k.c., art. 448 k.c.), przy czym mogą one występować osobno lub kumulować się.