Jak wygląda diagnoza logopedyczna?

Aby podjąć skuteczne działania mające na celu poprawę funkcjonowania mowy dziecka, konieczne jest najpierw postawienie diagnozy logopedycznej, a więc ustalenie, na czym dokładnie polega problem i jakie są jego przyczyny. Z logopedą warto skonsultować się kontrolnie choć raz również wtedy, kiedy jako rodziców nic szczególnego nas nie niepokoi, bo sami nie zawsze wychwycimy niektóre nieprawidłowości. Czego natomiast możemy się spodziewać po samej diagnozie?

Dobrze jest się tego dowiedzieć zawczasu, żeby lepiej przygotować do wizyty zarówno dziecko, jak i nas, jego rodziców lub opiekunów. Kluczowym dla postawienia diagnozy logopedycznej elementem jest bowiem przeprowadzenie szczegółowego wywiadu. Ma on tym większe znaczenie, im młodszy jest badany maluch, a dotyczyć może zagadnień takich jak:

• przebieg ciąży i porodu,
• rozwój dziecka (np. kiedy zaczęło siadać, chodzić, ząbkować, mówić),
• karmienie (piersią czy sztucznie, kiedy wprowadzono stałe pokarmy i jakie, jak maluch sobie z nimi radzi, czy ma trudności z przełykaniem itp.),
• przebyte choroby (zwłaszcza dróg oddechowych, zapalenia ucha albo anginy; mogą też paść pytania o to, czy dziecko oddycha przez usta, czy chrapie lub czy znajduje się pod stałą opieką lekarza specjalisty),
• wiek, wykształcenie i środowisko życia rodziców,
• występowanie zaburzeń mowy w rodzinie,
• zainteresowania i uzdolnienia dziecka.

Wszystko to może okazać się pomocne w rozpoznaniu przyczyn pojawiających się zaburzeń, a więc też ustaleniu optymalnego planu radzenia sobie z nimi.

Przebieg badania

Przebieg samego badania dostosowany jest do wieku i możliwości psychofizycznych dziecka, na ogół jednak przyjmuje formę zabawy i swobodnej rozmowy – i na to też warto nastawiać naszą pociechę, zamiast np. informować: „pani logopedka sprawdzi, jak mówisz”. Maluch może niepotrzebnie się zestresować albo artykułować głoski przesadnie poprawnie, co zaburzy wynik diagnozy.

Jak dowiadujemy się w Niepublicznej Poradni Psychologiczno-Terapeutycznej „Carpe Diem”, bardzo ważna dla jej postawienia jest obserwacja, jakiej dokonuje specjalista. Rozmawiając z dzieckiem np. o jego zainteresowaniach, pod uwagę bierze on m.in. takie czynniki jak:

• umiejętność nawiązywania kontaktu i współpracy,
• umiejętność formułowania myśli i gramatycznych wypowiedzi,
• zasób słownictwa,
• płynność mowy, jej prozodia (akcent, melodia, rytm),
• gestykulacja.

Co jeszcze jest sprawdzane

Logopeda sprawdzi też artykulację, czyli sposób wymawiania poszczególnych głosek. Może w tym celu posłużyć się specjalnymi obrazkami, dobranymi tak, by odpowiednie głoski znajdowały się czasem na początku, czasem na końcu, a czasem w środku wyrazu, do którego wypowiedzenia mają owe obrazki zachęcić. Oprócz tego specjalista oceni także budowę i sprawność aparatu artykulacyjnego (narządów mowy) wraz z funkcjami takimi jak oddychanie czy przełykanie. Zbada ponadto orientacyjnie słuch (zwłaszcza fonematyczny, tj. rozróżnianie dźwięków mowy i przekładanie ich na znaczenia), pamięć słuchową dziecka czy rozumienie przezeń pojedynczych wyrazów oraz prostych i bardziej złożonych poleceń. Starsze dzieci mogą dodatkowo zostać poproszone o przeczytanie na głos fragmentu tekstu lub napisanie czegoś ze słuchu.

Wnioski końcowe

Na koniec logopeda przedstawia rodzicom lub opiekunom swoje uwagi i spostrzeżenia, informując zarazem o możliwych zagrożeniach dotyczących rozwoju mowy. Proponuje też, w zależności od danej sytuacji, podjęcie konkretnych działań terapeutycznych, a także udziela wskazówek w zakresie ćwiczeń, które można ewentualnie wykonywać wraz z dzieckiem w domu.