Jaka jest rola oskarżyciela posiłkowego w postępowaniu sądowym?

Pokrzywdzony nie zawsze musi biernie przyglądać się przebiegowi rozpraw toczących się przed sądem. Wystarczy, że złoży w stosownym czasie oświadczenie o występowaniu w roli oskarżyciela posiłkowego. Podjęcie takiej decyzji daje mu dużo szersze pole do działania. Dlaczego zatem warto podjąć taką funkcję w swojej sprawie? Między innymi o tym piszemy w artykule.

Kto może zostać oskarżycielem posiłkowym?

Według polskich przepisów prawa w postępowaniu karnym, w sprawach dotyczących przestępstw ściganych z oskarżenia publicznego, pokrzywdzony może przyjąć rolę oskarżyciela posiłkowego. W razie jego śmierci w toku postępowania, rolę tę mają prawo przejąć najbliżsi krewni na każdym etapie rozpatrywania sprawy. Należy pamiętać, że funkcja ta nie przysługuje z urzędu. Pokrzywdzony, jeśli wyrazi taką chęć, musi złożyć oświadczenie w formie ustnej lub pisemnej do momentu odczytania aktu oskarżenia, czyli rozpoczęcia przewodu sądowego. Ponadto oskarżyciel posiłkowy może mieć swojego pełnomocnika, na przykład z kancelarii adwokackiej Wojciecha Romalskiego w Żyrardowie, działającego w jego imieniu.

Warto również zaznaczyć, że istnieją dwa typy oskarżyciela posiłkowego – uboczny oraz samoistny (subsydiarny). Pierwsza kategoria oznacza, że występuje on podczas rozpraw obok oskarżyciela publicznego, czyli prokuratora. W momencie, gdy prokuratura umarza postępowanie lub nie znajduje podstaw do jego wszczęcia, pokrzywdzony ma prawo zaskarżyć taką decyzję do sądu. Ten z kolei może nakazać ponowne rozpatrzenie sprawy. W sytuacji, gdy jest ona ponownie umarzana, a pokrzywdzony w ciągu miesiąca od drugiej decyzji wniesie do sądu subsydiarny akt oskarżenia, to staje się oskarżycielem samoistnym, zamiast prokuratora.

Jakie uprawnienia daje funkcja oskarżyciela posiłkowego?

Na etapie postępowania przygotowawczego osoba pokrzywdzona może w nim aktywnie uczestniczyć jako strona postępowania. Wszystkie uprawnienia traci jednak w momencie rozpoczęcia przewodu sądowego i odczytaniu aktu oskarżenia. Staje się jedynie obserwatorem przebiegu sprawy, nie mając praktycznie żadnego wpływu na jej tok. Stąd też instytucja oskarżyciela posiłkowego, który, pisząc kolokwialnie, może więcej. W zakres kompetencji takiej osoby wchodzi między innymi prawo do:

• zadawania pytań świadkom, oskarżonemu, biegłym,

• składać wnioski dowodowe,

• wypowiadać się na temat przedstawianych dowodów,

• przemawiać na zakończenie przewodu sądowego,

• wglądu do akt sprawy.

To, o czym nie wszyscy wiedzą, to także fakt, że pokrzywdzony wstępujący w taką rolę może później złożyć do sądu penitencjarnego lub dyrektora zakładu karnego wniosek z prośbą o uzyskanie informacji o przebiegu odbywania kary przez skazanego. Chodzi przede wszystkim o powiadamianie na temat zwolnienia osadzonego, wydania mu przepustki, warunkowych zwolnień, ucieczkach czy też przerwach w odbywaniu kary.