W jaki sposób dochodzić prawa do zachowku

Sprawy spadkowe i realizacja testamentu to nierzadko sprawy bardzo trudne, zawiłe i wyczerpujące emocjonalnie. Jeśli jednak w naszej rodzinie jest coś niejasnego w sprawach w dziedzinie spadków lub nasi spadkodawcy z jakiegokolwiek powodu nie spisali testamentu, warto się dowiedzieć, czy przysługuje nam zachowek oraz jak dochodzić naszego prawa do niego. Poniższy artykuł nam te kwestie wyjaśni.

Czym dokładnie jest zachowek?

Zachowek to cześć spadku lub jego równowartość pieniężna przysługująca najbliższym zmarłego. Jednak zachowek tym różni się od spadku, że należy się ona zstępnym niezależnie od tego, czy zostali oni wymienieni w testamencie, czy nie. Zachowek wynika z założenia, że każdy człowiek ma moralny obowiązek zostawienia swoim najbliższym choćby części spadku – niezależnie od tego, w jakich byli oni relacjach za życia. Prawidłowo spisany testament powinien uwzględniać wszystkich najbliższych członków rodziny i przyznawać im równe części majątku zmarłego. Jeśli jednak tak nie będzie, to poszkodowany krewny ma prawo do zachowku. Jego wysokość wynosi z reguły połowę wartości udziału spadkowego, który przysługiwałby mu przy dziedziczeniu ustawowym.

Komu zachowek przysługuje, a komu nie?

Spadkobiercami ustawowymi są zawsze dzieci, wnuki, prawnuki (czyli zstępni), rodzice, rodzeństwo oraz przede wszystkim małżonek spadkodawcy. Te osoby nie muszą być formalnie powołane do spadku (np. w testamencie), bo mają ustawowe prawo do części spadku. Znaczy to też tyle, że jeżeli te osoby zostały pominięte w testamencie, bo spadkodawca np. przepisał wszystko osobie spoza rodziny, lub przepisał całość majątku jednemu krewnemu – to reszta jego rodziny ma prawo domagać się swojej części.

Zachowek nie przysługuje jednak tym, którzy zrzekli się spadku lub dziedziczenia po zmarłym. Prawa do zachowku nie ma również małżonek, z którym zmarły w chwili śmierci był rozwiedziony albo w separacji, lub który został pozbawiony dziedziczenia w wyniku złożonego pozwu o rozwód albo separację. Rzecz jasna, prawo do zachowku nie przysługuje również tym spadkobiercom, którzy zostali wydziedziczeni.

Jak dochodzić zachowku?

Zachowek wypłacany jest zawsze w kwocie pieniężnej o równowartości zachowku, jaki przysługuje osobie go dochodzącej; wypłacają go pozostałe osoby wymienione i powołane do spadku przez spadkodawcę w testamencie. Wypłata odbywa się wtedy albo na podstawie powództwa wytoczonego przed sądem. Jednak jeśli mamy dobre relacje z pozostałymi spadkobiercami i nie chcemy pozywać ich przed sądem, o wiele tańszym i szybszym rozwiązaniem jest zawarcie ugody doprowadzającej do dobrowolnej wypłaty zachowku. Jeżeli jednak sprawa nie jest taka prosta, lepiej skontaktować się z adwokatem wyspecjalizowanym w prawie cywilnym i sprawach spadkowych, lub z kancelarią adwokacką, np. kancelarią Andrzeja Babilasa.