Czy robienie zakupów może stać się nałogiem?

Dużo mówi się o uzależnieniach od substancji, jednak warto wiedzieć, że uzależnić można się również od czynności, w tym od robienia zakupów. Nawet pozornie niegroźne hobby i pasje mogą przerodzić się w uzależnienia, czyli czynności wykonywane kompulsywnie, bez których czujemy pustkę i rozdrażnienie. Dlaczego niektórzy wpadają w sidła zakupoholizmu?

Czym jest zakupoholizm?

Zakupoholizm oznacza kompulsywne dokonywanie zakupów. Osoba uzależniona nabywa rzeczy, które są zbędne, ale ich zakup powoduje spokój i zadowolenie. Podobnie jak w przypadku uzależnienia od substancji psychoaktywnych, kolejna dawka, czyli u zakupoholika kolejny zakup, przynosi krótkotrwałe uczucie ulgi. Kiedy dobre samopoczucie mija, pojawiają się wyrzuty sumienia. Zaburzenie to może rozwinąć się u każdego, bez względu na płeć, wiek czy status materialny. Co więcej, może również przybierać różne formy. Zakupoholicy kupują różne  przedmioty, zależnie od upodobań oraz zasobności portfela (np. ubrania, kosmetyki, sprzęt elektroniczny, wyposażenie domu). Niektórzy wolą dokonywać zakupów w galeriach handlowych, inni korzystaj z internetu. Łączy ich poczucie wstydu, wymyślanie kłamstw w celu ukrycia skali problemu przed bliskimi, a także objawy „odstawienia”, takie jak niepokój, lek i smutek.

Co prowadzi do zakupoholizmu i jak go leczyć?

Negatywne emocje lub inne problemy skłaniają ludzi do szukania ukojenia. Dla jednych będzie to kompulsywne jedzenie, dla innych leki, używki lub sport. Uzależnienie od kupowania jest problemem behawioralnym, należącym do kategorii zaburzeń kompulsywnych. Tak jak w przypadku innych uzależnień, także tutaj decydującą rolę odgrywa układ nagrody i niewłaściwe poziomy neuroprzekaźników: dopaminy i serotoniny. Osoby cierpiące na zaburzenia afektywne dwubiegunowe w okresie manii często ulegają kompulsywnym zachowaniom, między innymi nadmiernym zakupom. Ponadto osoby nieradzące sobie ze stresem, będące w dołku emocjonalnym oraz posiadające inne uzależnienia mogą dodatkowo rozwinąć u siebie uzależnienie od zakupów. Zakupami staramy się zrekompensować poczucie niespełnienia, stres w pracy lub w domu.

Warto w takim przypadku pomyśleć o terapii, która rzuci światło na problem. Ośrodki odwykowe takie jak Primum Vivere pomagają osobom zmagającym się z kompulsywnymi zachowaniami. Wiele osób odbiera rozwijające się uzależnienie od zakupów jako prostą zależność: nowa rzecz poprawia humor. Tymczasem źródło problemu jest głębiej. Kompulsywne zachowania dają złudne poczucie kontroli nad negatywnymi emocjami. Zaburzenia kompulsywne najczęściej leczy się w nurcie behawioralno-poznawczym. Dzięki temu chory może poznać i zrozumieć mechanizm uzależnienia, jego źródła oraz rozwinąć umiejętności, które pozwolą wyjść ze szkodliwych nawyków.