Czym jest zachowek?

Zachowek to pojęcie często pojawiające się w kontekście prawa spadkowego. Dotyczy on bliskiej rodziny zmarłego, która została pominięta w testamencie. Może być powodem do wnioskowania o wypłacenie konkretnej sumy pieniędzy, nawet jeśli zapisy w testamencie pomijały daną osobę. Czym dokładnie jest zachowek, kto może się o niego ubiegać i na czym to polega?

Co to jest zachowek?

Zachowek to instytucja prawa spadkowego, której zadaniem jest ochrona interesów finansowych najbliższej rodziny zmarłego. Osoba sporządzająca testament nie powinna bowiem dowolnie korzystać ze swobody dysponowania swoim majątkiem po śmieci. Zdarza się, że zmarły pozostawia swoich bliskich bez żadnych środków do życia, przeznaczając je na zupełnie inny cel. Wówczas członkowie najbliższej rodziny mogą wnioskować o przyznanie zachowku, którego wartość oblicza się indywidualnie na podstawie majątku danej osoby.

Zachowek ma na celu zadośćuczynienie osobom pominiętym w testamencie. Uprawnionymi do uzyskania takich środków finansowych są małżonkowie, zstępni oraz rodzice zmarłego. Kwestia ta nie dotyczy natomiast rodzeństwa. Istnieją jednak liczne wyjątki, które sprawiają, że poszczególne osoby nie mogą ubiegać się o zachowek.

Od czego zależy wysokość zachowku?

Nie ma stałej wartości zachowku przyznawanej wszystkim osobom upoważnionym do otrzymania takiego świadczenia. Wszystko zależy od takich czynników jak charakterystyka spadkobiorców ustawowych czy wysokość majątku zmarłego. Sytuacja wygląda także nieco inaczej w przypadku zachowku dla osób małoletnich czy niezdolnych do wykonywania działalności zarobkowej.

– Wyliczanie dokładnej wartości zachowku jest dość skomplikowaną kwestią. Zazwyczaj wynosi on połowę tego, co konkretna osoba otrzymałaby podczas dziedziczenia ustawowego. Istnieją jednak wyjątki od tej zasady, a podczas obliczania wysokości zachowku trzeba wziąć pod uwagę także inne osoby mające udział w spadku – mówi specjalista z Kancelarii Adwokackiej Bartosz Kamil Obrębski.

Na poczet zachowku zalicza się także wszelkie darowizny i środki przekazane przez zmarłego przed śmiercią lub w testamencie. Zazwyczaj sprawy związane z wypłatą takiego świadczenia wymagają rozpoczęcia procesu sądowego. Osobą uprawnioną do przekazania zachowku jest bowiem spadkobierca, który nie zawsze godzi się na podzielenie otrzymanym majątkiem.

Nie wszyscy mogą jednak ubiegać się o zachowek. Taka opcja nie jest także dostępna przez cały czas. Po 5 latach od wykonania testamentu osoby upoważnione do otrzymania zachowku tracą możliwość ubiegania się o przyznanie należnych środków.