Składki ZUS przedsiębiorcy - jak je rozliczać?

Każdy przedsiębiorca poza obowiązkowym naliczaniem i odprowadzaniem podatków musi także zarejestrować się w ZUS i płacić przewidziane prawem składki na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne. Wysokość obowiązujących prowadzącego działalność gospodarczą składek, jest ustalana według zadeklarowanej przez niego podstawy. Poza wpłatami należnych kwot, konieczne jest również okresowe przesyłanie do ZUS deklaracji rozliczeniowych.

 

Co trzeba wiedzieć o rozliczeniach z ZUS?

 

Każda osoba prowadząca działalność gospodarczą w dowolnej formie, jest zobowiązana do naliczania oraz opłacania składek na ubezpieczenia społeczne. Zakładając jednoosobową firmę, czy przystępując do spółki, każdy przedsiębiorca musi zgłosić się do ubezpieczenia, składając formularz ZUA. Można to uczynić za pośrednictwem specjalnej platformy internetowej prowadzonej przez ZUS, wymaga to jednak posiadania tzw. Profilu zaufanego lub dysponowania kwalifikowanym podpisem elektronicznym – wyjaśnia przedstawiciel Biura Obrachunkowego Wn-Ma, które specjalizuje się w rachunkowości i doradztwie podatkowym.

 

Osoby prowadzące działalność gospodarczą, podlegają obowiązkowemu zgłoszeniu do ubezpieczenia emerytalnego, rentowego oraz wypadkowego. Konieczne jest również przystąpienie do ubezpieczenia zdrowotnego. Przedsiębiorca może również dobrowolnie zgłosić się do ubezpieczenia chorobowego, co da mu możliwość otrzymania zasiłku chorobowego z tytułu stwierdzonej przez lekarza czasowej niezdolności do pracy.

 

Po zgłoszeniu się do ubezpieczeń przedsiębiorca jest zobowiązany do opłacania składek. Jeśli prowadzi firmę zatrudniającą pracowników, terminem do dokonania wpłaty jest 15 dzień następnego miesiąca. Osoby, które opłacają składki wyłącznie za siebie, muszą to robić do 10 dnia następnego miesiąca. Wszystkie należności należy przekazywać na specjalny indywidualny numer rachunku, który można otrzymać w oddziale ZUS lub za pośrednictwem platformy internetowej.

 

Poza opłacaniem składek należy również przesyłać do ZUS miesięczną deklarację DRA. W praktyce trzeba ją sporządzać i wysyłać po pierwszym miesiącu wykonywania działalności, a następnie w tych miesiącach, w których wysokość składki ulega zmianie. Może to wynikać np. z przebywania na zwolnieniu lekarskim lub zmiany podstawy, od której jest naliczana składka. Za pozostałe okresy deklaracja jest generowana automatycznie.

 

Zasady obliczania składek ZUS dla prowadzących działalność gospodarczą

 

Osoby, które prowadzą działalność gospodarczą, są zobowiązane do samodzielnego naliczania i opłacania składek od zadeklarowanej podstawy. Przepisy określają jednak minimalną podstawę, od jakiej mogą być naliczane składki. Jest ona ogłaszana przez ZUS i obecnie obowiązuje przez cały rok kalendarzowy. Kwota ta to 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego.

 

Stawki, jakie trzeba opłacać od zadeklarowanej podstawy, mają określoną stałą wartość procentową. W przypadku składek na ubezpieczenie społeczne będzie to: 19,52% podstawy na ubezpieczenie emerytalne, 8% na ubezpieczenie rentowe, 2,45% na ubezpieczenie chorobowe. Konieczne jest również opłacanie składki na Fundusz Pracy i Fundusz Solidarnościowy w wysokości 2,45% podstawy. Z tej składki zwolnione są osoby, które ukończyły 55 lat w przypadku kobiet i 60 dla mężczyzn.

 

Osoba prowadząca działalność gospodarczą musi również opłacać składkę na ubezpieczenie wypadkowe. Stopa procentowa tej składki jest ustalana w zależności od ilości zatrudnionych przez firmę osób. W przypadku, gdy przedsiębiorca zgłasza do ubezpieczenia wypadkowego mniej niż 9 pracowników, wysokość stawki wynosi 1,67%.

 

Przedsiębiorca musi również opłacać składkę zdrowotną. Wynosi ona 9%, jest jednak liczona od innej podstawy niż składki na ubezpieczenie społeczne. Składkę zdrowotną nalicza się od 75% przeciętnego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale 2019 roku, włącznie z wypłatami z zysku. Podobnie jak minimalna kwota podstawy do ubezpieczeń społecznych jest ona każdego roku podawana przez ZUS.

 

Przedsiębiorcy, którzy prowadzą działalność gospodarczą na mniejszą skalę, mogą rozliczać składki na preferencyjnych zasadach. Osoby, które w poprzednim roku kalendarzowym osiągnęły do 120 tys. zł (za cały okres 12 miesięcy), a jednocześnie spełniają dodatkowe warunki, w tym m.in. w poprzednim roku prowadziły działalność gospodarczą przez przynajmniej 60 dni, a także nie prowadziły innej działalności, np. jako wspólnik w spółce. W takim przypadku podstawa składek jest wyliczana indywidualnie przy pomocy specjalnych podawanych przez ZUS współczynników, na bazie przeciętnie osiąganego w ciągu roku dochodu miesięcznego. Wyliczona podstawa obowiązuje wyłącznie do ustalania składki na ubezpieczenia społeczne. Składkę zdrowotną płaci się na zasadach ogólnych.

Opłacanie składki na preferencyjnych zasadach może trwać maksymalnie przez 36 miesięcy.

 

Składki ZUS dla rozpoczynających działalność

 

Obniżone składki na ZUS dotyczą również osób, które dopiero zaczynają prowadzenie działalności gospodarczej. W takim przypadku mogą one skorzystać z „Ulgi na start”. W jej ramach przez 6 miesięcy opłacają wyłączeni składkę na ubezpieczenie zdrowotne na zasadach ogólnych.

 

Warunkiem korzystania z ulgi na start, jest rozpoczęcie działalności po raz pierwszy albo podjęcie jej po przynajmniej 5-letniej przerwie. Nie można również świadczyć usług na rzecz byłego pracodawcy, u którego było się zatrudnionym w bieżącym albo poprzednim roku.

 

Po zakończeniu „Ulgi na start” przez 24 miesiące można również korzystać z opłacania ZUS od obniżonej podstawy wynoszącej 30% zamiast 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego. Przy korzystaniu z obniżonej podstawy nie opłaca się składek na Fundusz Pracy.

 

Korzystanie z preferencyjnych zasad rozliczania, obniżonej podstawy lub „Ulgi na start”  wymaga zgłoszenia się do ubezpieczenia z odpowiednim kodem tytułu ubezpieczenia oraz sporządzenia i wysłania deklaracji do ZUS. W takim przypadku może być konieczne wysłanie zgłoszenia ZUA z odpowiednim kodem tytułu ubezpieczenia oraz deklaracji rozliczeniowej  DRA, zawierającej odpowiednie podstawy i kwoty składek. Osoby zmieniające sposób rozliczenia wcześniej muszą wyrejestrować się z poprzednio obowiązujących kodów tytułu ubezpieczenia, składając formularz ZWUA.