Wszystko, co trzeba wiedzieć na temat badań lekarskich pracowników

Jednym z podstawowych obowiązków każdego pracodawcy jest ochrona zdrowia osób zatrudnionych w jego firmie. Dotyczy ona przede wszystkim pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o pracę. Pracodawca kieruje ich na badania wstępne, okresowe i w razie potrzeby – kontrolne. Jakie jest ich cel? Kto za to płaci? Zapraszamy do lektury!

Czym zajmuje się medycyna pracy?

Lekarze z dziedziny medycyny pracy zajmują się kontrolowaniem stanu zdrowia pracowników zatrudnionych na etat. Pierwsze spotkanie z tym specjalistą następuje tuż przed rozpoczęciem pracy zawodowej na określonym stanowisku. Zadaniem lekarza jest stwierdzenie, czy nie istnieją żadne przeciwwskazania zdrowotne, które uniemożliwiłyby danemu pacjentowi pracę w wybranej profesji. Specjalista ustala zakres i częstotliwość zalecanych badań na podstawie charakterystyki stanowiska pracy, z którą zgłasza się do niego pacjent. W razie potrzeby lekarz medycyny pracy może skierować pracownika na badania dodatkowe. Jeśli stan zdrowia pacjenta nie budzi żadnych zastrzeżeń, specjalista wydaje zaświadczenie lekarskie, które pracodawca załącza do akt osobowych pracownika. Lekarze medycyny pracy trudnią się także poradnictwem związanym z chorobami zawodowymi oraz rozpoznawaniem i leczeniem tych chorób. Często występują w roli orzecznika, który decyduje o przyznaniu pacjentowi ze zdiagnozowaną chorobą zawodową odpowiedniego świadczenia – renty, odszkodowania, świadczeń pielęgnacyjnych.

Badania okresowe i kontrolne – co mówi o nich Kodeks Pracy?

Badania wstępne pracowników scharakteryzowaliśmy w poprzednim akapicie. Czas skupić się na badaniach okresowych i kontrolnych. Podlega im każdy pracownik zatrudniony na podstawie umowy o pracę. Nie można odmówić ich wykonania, gdyż grozi to utratą pracy. Częstotliwość badań okresowych wynika bezpośrednio z charakterystyki stanowiska pracy. Dla przykładu – nauczyciele powinni stawiać się na badania okresowe co 5 lat, górnicy – co 4 lata, a operatorzy żurawi – co 24 miesiące. Celem tychże badań jest kontrola stanu zdrowia pracownika w trakcie zatrudnienia. Podstawą do przeprowadzenia badań okresowych jest skierowanie wystawione przez pracodawcę. Opisane są w nim warunki pracy oraz wszelkie czynniki niebezpieczne, szkodliwe i uciążliwe, które występują w środowisku pracy. Okresowe badania profilaktyczne, podobnie jak badania wstępne, kończą się wydaniem orzeczenia, które uprawnia pracownika do dalszej pracy w zawodzie. Co w sytuacji, gdy lekarz medycyny pracy zauważy, że stan pacjenta pogorszył się od czasu wykonania pierwszych badań? Jak informuje specjalista z przychodni Medan w Jarocinie – jeżeli w trakcie zatrudnienia u pacjenta pojawią się przeciwwskazania zdrowotne do pracy na konkretnym stanowisku, pracodawca powinien przenieść go na inną posadę, dostosowaną do stanu zdrowia pracownika. Jeśli taka zmiana wiąże się z obniżeniem pensji, pracownik może liczyć na przyznanie dodatku wyrównawczego. Zdarzają się też sytuacje, że pracownik bądź pracodawca nie zgadza się z treścią orzeczenia wydanego przez lekarza medycyny pracy. Wówczas zainteresowani mogą odwołać się od decyzji specjalisty w ciągu 7 dni od daty wystawienia dokumentu. Badania okresowe wykonuje się zwykle w godzinach pracy. Ich koszt pokrywa pracodawca. A co z badaniami kontrolnymi? Te przeprowadza się u pracowników, którzy przebywali na zwolnieniu lekarskim dłużej niż 30 dni. Badania pozwalają ustalić, czy dana osoba może bez przeszkód wrócić do swoich obowiązków zawodowych.

Kiedy nie trzeba wykonywać badań lekarskich?

Profilaktycznych badań pracowniczych nie muszą wykonywać osoby zatrudnione na podstawie umowy-zlecenia i umowy o dzieło. Ponadto taka konieczność została zniesiona w przypadku pracowników etatowych, którzy:

• po raz kolejny przyjmowani są na to samo stanowisko, u tego samego pracodawcy i na identycznych warunkach, jeśli kolejna umowa z takim pracownikiem została zawarta w ciągu 30 dni od rozwiązania poprzedniej,

• są nowo zatrudnieni i mogą okazać aktualne orzeczenie lekarskie potwierdzające brak przeciwwskazań do pracy w warunkach określonych na skierowaniu, na podstawie którego doszło do badań wstępnych.

Podsumowując cały artykuł, badania profilaktyczne pracowników są obowiązkowe, a konieczność ich wykonania określa Kodeks Pracy. Koszt badań pracowniczych w całości leży po stronie pracodawcy. Co więcej, powinien on zaplanować grafik tak, by pracownik mógł udać się do lekarza w godzinach pracy. Zakres badań oraz ich częstotliwość ustala specjalista z dziedziny medycyny pracy.