Skąd bierze się zaćma?

Zaćma, inaczej katarakta, to choroba polegająca na zmętnieniu soczewki oraz utracie właściwości optycznych oka. Nieleczona wyraźnie upośledza widzenie, a nawet prowadzi do całkowitej utraty wzroku, dlatego tak ważna jest jak najszybsza diagnoza oraz leczenie, które pozwalają tego uniknąć. Skąd jednak bierze się zaćma? To wyjaśniamy w poniższym artykule.

Przyczyny powstawania zaćmy wrodzonej

Zasadniczo wyróżnia się 2 rodzaje zaćmy – wrodzoną oraz nabytą. Jak sama nazwa wskazuje, katarakta wrodzona widoczna jest już po narodzinach dziecka lub ujawnia się we wczesnym dzieciństwie. Do jej przyczyn należą czynniki genetyczne, w tym m.in. nieprawidłowości chromosomalne (np. zespół Downa) lub będące wynikiem zakażeń płodu w okresie wiremii. Jak tłumaczy ekspert z Centrum Mikrochirurgii Oka w Krakowie, to czas, gdy we krwi kobiety ciężarnej był obecny wirus, w tym wirus różyczki, świnki, opryszczki bądź ospy.

Kolejną przyczynę stanowią zaburzenia metaboliczne, powodujące odkładanie galaktozy i jej metabolitów również w soczewce oka bądź transportowania do niej miedzi. Zagrożeniem dla płodu jest też promieniowanie rentgenowskie, które może u niego uszkodzić materiał genetyczny na poziomie komórkowym – szczególnie w pierwszym trymestrze ciąży. Do przyczyn zaćmy wrodzonej zalicza się też tzw. odruch palcowo-oczny u dzieci, gdy uciskają one oczy pięściami bądź palcami i najczęściej jest to zaćma obustronna.

Przyczyny powstawania zaćmy nabytej

Do najczęściej pojawiających się przyczyn zaćmy nabytej należy wiek pacjenta. Tzw. zaćma starcza, dotykająca głównie osób po 50. roku życia, wynika z naturalnych procesów starzenia się soczewki i najczęściej to właśnie ci pacjenci decydują się na operacyjne usunięcie zaćmy. Przyczynę powstania zaćmy wrodzonej stanowią również leki kortykosteroidowe, stosowane m.in. w przebiegu niektórych chorób skóry, zespołu nerczycowego, astmy oskrzelowej czy reumatoidalnego zapalenia stawów, a także amiodaron, chloropormazyna, naftalen bądź związki azotowe. Szkodliwe pod tym kątem jest również palenie papierosów, które znacząco podwyższa ilość wolnych rodników i tym samym niszczy soczewkę oka.

Co więcej, zaćma nabyta może być skutkiem dolegliwości oczu, takich jak jaskra, odwarstwienie siatkówki i różnego rodzaju stany zapalne bądź cukrzyca (tzw. zaćma cukrzycowa). Zagrożenie stanowią również duża krótkowzroczność oraz niedoczynność tarczycy. Przyczyną pojawienia się zaćmy nabytej są także różnego rodzaju urazy oka bądź głowy – wówczas sama zaćma może się objawić nawet kilkanaście lat po urazie.