Podejście systemowe w terapii rodzin – kiedy znajduje zastosowanie

Terapia systemowa to jedna z wielu metod stosowanych we współczesnej psychoterapii. Głównym założeniem tego podejścia jest ujęcie w procesie leczenia nie tylko osoby samego pacjenta, ale również całego systemu, w jakim on funkcjonuje. Jej celem jest natomiast rozwiązanie problemów, które pojawiają się w życiu rodzin czy związkach par. W artykule wyjaśniamy, na czym polega i kiedy może być stosowana.

Zasady terapii systemowej

Powstanie terapii systemowej powiązane jest z ogólną teorią systemów, której początki sięgają lat 40. dwudziestego wieku. W tym ujęciu system tworzą członkowie rodziny, którzy pozostają w interakcji, który ma swoje granice wewnętrzne, czyli podsystemy (dwuosobowe zespoły, na przykład para małżeńska, rodzic-dziecko), oraz zewnętrzne, czyli otoczenie. Zastosowanie kontekstu systemowego pozwala analizować zaburzenia psychiczne. Ich objawy mogą bowiem być interpretowane przez pryzmat znaczenia dla jednostki oraz skutków dla całego systemu (rodziny). Terapia systemowa znajduje zastosowanie przede wszystkim na gruncie terapii rodzin prowadzonej przez placówki takie jak przychodnia zdrowia psychicznego NZOZ Psych-Med w Gliwicach, ale sprawdza się również w terapii małżeńskiej.

Terapia systemowa opiera się na przeanalizowaniu istniejących zależności cyrkularnych. Ujęcie to zakłada, że jedno zjawisko prowadzi do kolejnego, a to wpływa na następne zjawisko, wywołując w ten sposób efekt błędnego koła. Jest to przeciwieństwo ujęcia linearnego, które wyjaśnić można jako zależność przyczyna-skutek. Terapeuta systemowy wyjaśniający te zależności ma obserwować relacje między członkami rodziny, małżonkami, co pozwala określić, jakiego rodzaju więzi występują w danym systemie. Terapia systemowa wykorzystuje rozmaite mechanizmy, wśród których wymienić możemy eksternalizację. Polega ona na wyodrębnieniu zaburzenia psychicznego dotyczącego członka rodziny jako oddzielnego bytu, do którego kierowane są negatywne informacje związane z problemem. Innym narzędziem jest paradoks terapeutyczny, czyli zalecenia pozornie sprzeczne z celem psychoterapii.

Zastosowanie terapii systemowej

Jak już wspomnieliśmy wyżej terapia systemowa to rodzaj psychoterapii, którego głównym przeznaczeniem jest terapia rodzin i terapia małżeńska. Wykorzystywana jest między innymi w przypadku zaburzeń występujących u dzieci, takich jak ADHD oraz zaburzenia nerwicowe. Nie wyczerpuje to jednak zakresu terapii systemowej. Sprawdza się ona na gruncie wielu innych schorzeń takich jak:

• zaburzenia odżywiania;
• zaburzenia psychotyczne;
• zaburzenia nastroju;
• uzależnienia.

Terapia systemowa może skutecznie zostać zastosowana w terapii par również w przypadku problemów natury seksualnej, na przykład oziębłości seksualnej czy przedwczesnego wytrysku, ale również częstych kłótni i wielu innych dysfunkcji.