Czym jest i jak się objawia stwardnienie rozsiane?

Stwardnienie rozsiane to przewlekła i nieuleczalna choroba ośrodkowego układu nerwowego. Rozpoczyna się głównie u młodych dorosłych, sam jej przebieg może być zmienny, jednak zawsze prowadzi do pogarszania stanu neurologicznego pacjentów. Choroba ta jest najczęstszą, nieurazową przyczyną trwałego kalectwa u młodych osób. W artykule przybliżamy jej rodzaje, objawy oraz sposób diagnozowania.

Rodzaje stwardnienia rozsianego

Specjaliści wyróżniają cztery postaci stwardnienia rozsianego. Podział ten wynika z różnego przebiegu choroby oraz odmiennych objawów występujących u pacjentów. Pierwszy rodzaj to stwardnienie remitująco-nawracające, najczęściej spotykane. Zazwyczaj ujawnia się pacjentów poniżej 40. roku życia, a jego przebieg obejmuje kolejne rzuty choroby i remisje. Rzut to nowe objawy lub nasilenie istniejących i trwa co najmniej dobę. Rzuty występują w odstępach nie mniejszych niż miesiąc. Remisją nazywamy trwający od czterech do dwunastu tygodni okres bez objawów czy ich nasilenia. Kolejne rzuty prowadzą do powikłań neurologicznych, a te w konsekwencji do niepełnosprawności.

Stwardnienie rozsiane wtórnie postępujące zazwyczaj występuje u pacjentów po 40. roku życia, a u których choroba ta od około 10-15 lat ma postać remitująco-nawracającą. W tym przypadku stan pacjenta nie ulega żądanej poprawie. U mężczyzn w tym wieku wystąpić może stwardnienie rozsiane pierwotnie postępujące. W tej postaci objawy nasilają się na początku choroby i obejmują problem z poruszaniem się, koordynacją oraz osłabienie nóg. Ostatni rodzaj to stwardnienie rozsiane pierwotnie postępujące z zaostrzeniami. To najrzadsza postać, zaobserwowana zaledwie u 5% chorych. Niepełnosprawność postępuje od samego początku choroby, brak natomiast okresów poprawy.

Objawy i rozpoznanie stwardnienia rozsianego

Oznaki stwardnienia rozsianego często pojawiają się u chorego w ciągu kilku lat przed postawieniem diagnozy. Jednym z nich jest poczucie zmęczenia niezwiązanego z wysiłkiem fizycznym. Inny to pozagałkowe zapalenie nerwu wzrokowego, które poprzedzają zaburzenia widzenia. W pierwszym okresie najczęstsze objawy obejmują:

• niedowład kończyn,
• zaburzenia widzenia,
• zaburzenia czucia,
• zaburzenia równowagi i koordynacji.

Jak zaznaczają lekarze neurolodzy, wśród nich prof. dr hab. Wojciech Kozubski, nie u każdego pacjenta objawy choroby są jednolite lub występują z takim samym nasileniem. Mówić możemy o grupie symptomów chorobowych. Kolejne fazy stwardnienia rozsianego związane są z pojawieniem się zaburzeń zwieraczy, niestabilności emocjonalnej, napięcia mięśniowego, zawrotów głowy oraz częstych upadków.

Współczesna neurologia i osiągnięcia medycyny pozwalają na wczesne wykrycie stwardnienia rozsianego. W ramach diagnostyki przeprowadzany jest przede wszystkim rezonans magnetyczny, który uwidacznia związane z tą chorobą zmiany demielinizacyjne. Rozpoznanie choroby wspomaga tomografia komputerowa. Ta znajduje ponadto zastosowanie w monitorowaniu jej postępów. Leczenie stwardnienia rozsianego opiera się na podawaniu leków zapobiegających i przyspieszających ustępowanie objawów. W czasie rzutu stosowane są leki steroidowe, w przypadku gwałtownie postępującej choroby podawane są środki immunosupresyjne. Terapię farmakologiczną wspomagać może też rehabilitacja.