Czy księgowy może doradzać w kwestiach podatkowych?

Nie brakuje opinii, że księgowy jest od księgowania, a doradca podatkowy od doradzania, jak naliczać podatki. Jednak codzienna praktyka wykazuje, że prowadząc księgi rachunkowe, nie sposób nie doradzać w kwestii wyboru rozwiązań podatkowych. Czy wniosek stąd jest taki, że doradca podatkowy jest przedsiębiorcy potrzebny, czy wystarczy doświadczony księgowy?

Dyskusja o zakresie kompetencji księgowych i doradców podatkowych toczy się od lat. Największe emocje wywołała deregulacja przeprowadzona w 2014 r. To wtedy, na mocy ustawy o ułatwieniu dostępu do wykonywania niektórych zawodów regulowanych, zniesiono certyfikat księgowego. Natomiast zawód doradcy podatkowego w dalszym ciągu jest profesją certyfikowaną. Od tamtej pory zaostrzyły się kontrowersje związane z określeniem, jakie zadania może wykonywać księgowy, a jakie doradca podatkowy. 

Aby zrozumieć, dlaczego oddzielenie kompetencji księgowych i doradców podatkowych jest tak kłopotliwe, konieczne jest poznanie zakresu kompetencji, wykształcenia i innych warunków, które muszą spełnić kandydaci do obu profesji.

Jakie warunki należy spełnić, aby prowadzić biuro rachunkowe?

Biuro rachunkowe może prowadzić… w zasadzie każdy przedsiębiorca. W wyniku deregulacji wspomnianej ustawy zniesiona została konieczność zdawania egzaminu na certyfikat księgowego. Nie ma też obowiązku posiadania wymaganych wcześniej kwalifikacji w postaci odbytych praktyk czy zdobytego wykształcenia. 

Obecnie prowadzenie uproszczonej i pełnej księgowości (ksiąg rachunkowych) nie wymaga wykształcenia kierunkowego. Zawód księgowego mogą wykonywać osoby, które posiadają pełną zdolność do czynności prawnych i nie były karane za przestępstwa gospodarcze, związane z wykonywaniem zadań księgowych lub operacji podatkowych. Oczywiście księgowy może poszerzać swoje kompetencje, uczestnicząc w szkoleniach czy działając w ramach organizacji branżowych. Jednak nie ma takiego obowiązku prawnego.

Kto może zostać doradcą podatkowym?

W przeciwieństwie do księgowego doradca podatkowy jest zawodem zaufania publicznego. Jego wykonywanie nie jest nastawione wyłącznie na czerpanie zysków, lecz na zaspokojenie istotnych potrzeb społecznych. Doradcy podatkowi działają na mocy odrębnej ustawy, która powołała samorząd zawodowy, czyli Krajową Izbę Doradców Podatkowych. Każdy doradca podatkowy musi należeć do KIDP, która nadzoruje pracę wszystkich swoich członków i pilnuje przestrzegania standardów. Osoba, która chce zostać doradcą podatkowym, musi spełniać łącznie następujące warunki:

• posiada pełną zdolność do czynności prawnych,
• korzysta z pełni praw publicznych,
• posiada wyższe wykształcenie,
• ma nieskazitelny charakter i nieposzlakowaną opinię,
• zda egzamin na doradcę podatkowego przed Państwową Komisją Egzaminacyjną do Spraw Doradztwa Podatkowego,
• odbędzie sześciomiesięczną praktykę zawodową na terenie Polski,
• złoży wniosek o wpis na listę doradców podatkowych,
• złoży ślubowanie wobec przewodniczącego Krajowej Rady Doradców Podatkowych.

Ze zdawania egzaminu zwalnia jedynie członkostwo w Państwowej Komisji Egzaminacyjnej do Spraw Doradztwa Podatkowego lub posiadanie stopnia naukowego doktora habilitowanego nauk prawnych czy nauk ekonomicznych w zakresie prawa finansowego lub finansów.

Czy obszary kompetencji doradcy podatkowego i księgowego zazębiają się?

Księgowy i doradca podatkowy w praktyce mogą zajmować się obsługą tych samych dokumentów. Różnica polega na tym, że o ile reprezentanci obu profesji mogą prowadzić księgi rachunkowe, to tylko doradca podatkowy może udzielać konsultacji w sprawie wyboru najkorzystniejszych dla przedsiębiorcy możliwości rozliczania podatków.

Warto podkreślić, że sam fakt posiadania przez księgowego odpowiedniej wiedzy i kompetencji w zakresie prawa podatkowego nie uprawnia go do udzielania konsultacji w kwestiach podatkowych. Jeżeli osoba będąca księgowym pragnie udzielać konsultacji podatkowych, powinna zdać stosowny egzamin i po dopełnieniu innych formalności zdobyć certyfikat doradcy podatkowego.

Czy przedsiębiorca bardziej potrzebuje księgowego czy doradcy podatkowego?

W sytuacji idealnej, gdy przedsiębiorca zastanawia się nad sposobem rozliczania podatków, to pyta doradcę podatkowego o możliwości i konsekwencje, a księgowemu zleca przeprowadzenie tych operacji zgodnie z przepisami i z należytą starannością. Do kompletu przyda się też prawnik, który przeanalizuje możliwe konsekwencje planowanych decyzji w świetle obowiązującego prawa.

Przedstawiciel biura podatkowego PG Partner Gospodarczy w Gdańsku przekonuje, że osiągnięcie ideału nie tylko jest możliwe, ale także znajduje się w zasięgu każdego przedsiębiorcy:

  – Duże organizacje posiadają rozbudowane działy księgowości, zatrudniają doradców podatkowych i własnych prawników. Na taki luksus nie stać wielu małych i średnich firm. Nie oznacza to, że nie mogą one sobie zapewnić doradztwa na najwyższym poziomie. Wystarczy skorzystać z oferty profesjonalnego biura rachunkowego czy podatkowego, które oferuje usługi księgowych i biegłych rewidentów, a ponadto współpracuje z doświadczonymi prawnikami. Wykupując odpowiedni pakiet usług, przedsiębiorca uzyskuje dostęp do wszystkich potrzebnych specjalistów od rachunkowości, prawa podatkowego, prawa pracy czy prawa gospodarczego.

Outsourcing usług księgowych i podatkowych jest najtańszą i najbezpieczniejszą formą wsparcia w podejmowaniu decyzji biznesowych. Jedna umowa rozwiązuje problemy związane ze sprawami księgowymi, prowadzeniem kadr i płac, przygotowywaniem deklaracji podatkowych, ale także reprezentacją przed organami skarbowymi w czasie prowadzonych postępowań kontrolnych.

Wracając do pytania postawionego na wstępie, należy podkreślić, że rolą księgowego nie jest doradzanie w kwestiach podatkowych. Z drugiej strony, w codziennej praktyce, księgowy nie może skwitować zapytania pracodawcy stwierdzeniem: to nie mój zakres obowiązków. Szczególnie wtedy, gdy posiada odpowiednią wiedzę i może z niej skorzystać dla dobra firmy. Sposobem uniknięcia dylematów kompetencyjnych i prawnych jest korzystanie z outsourcingu usług księgowych i podatkowych.