Transport autokarowy w świetle przepisów. Co warto wiedzieć?

Istnieją różne rodzaje transportu autokarowego i każdy z nich wiąże się z koniecznością przestrzegania przez świadczącego usługi innych przepisów. Wyróżniamy m.in. przewóz regularny, wahadłowy oraz okazjonalny, a także specjalny. Ponadto istnieje również podział na transport krajowy oraz międzynarodowy. Czym dokładnie charakteryzują się poszczególne rodzaje przewozów w świetle obowiązujących przepisów?

Rodzaje przewozów autokarowych

W pierwszej kolejności przyjrzymy się bliżej wspomnianym na wstępie rodzajom przewozów autokarowych. Definicje ich typów wynikają z przepisów zawartych przede wszystkim w ustawie o transporcie drogowym oraz w ustawie o prawie przewozowym, a także w stosownych rozporządzeniach i umowach.

Na podstawie powyższych aktów prawnych można zdefiniować przewozy regularne jako dotyczące transportu osób oraz bagażu w ramach określonych częstotliwości, tras i przystanków. Oznacza to, że przewozy regularne odbywają się w ustalonych odstępach czasu, a pojazdy kursują pomiędzy stałymi przystankami, w których obrębie następuje odbieranie i dowożenie pasażerów. W związku z tym, aby uzyskać zezwolenie na wykonywanie przewozów regularnych, należy zaproponować rozkład jazdy z uwzględnieniem harmonogramu kursów i charakterystyki linii komunikacyjnej. Przewozy regularne są powszechnie dostępne i publiczne – to głównie komunikacja miejska - co odróżnia je od przewozów specjalnych.

Przewozy specjalne zgodnie z przepisami nie mają charakteru publicznego i dotyczą określonego rodzaju pasażerów – przykładowo uczniów lub pracowników – z wyłączeniem pozostałych osób. Warto przy tym zaznaczyć, że przewozy specjalne również cechuje regularność ich wykonywania – odbywają się one zatem na konkretnych trasach i w określonych odstępach czasowych. Wymagają również stosownego zezwolenia, które wydaje właściwy organ, np. wójt, burmistrz lub prezydent miasta, zależnie od obszaru, na którym będą odbywały się przewozy.

Oprócz dwóch wyżej wymienionych rodzajów przewozów autokarowych mamy również do czynienia z przewozem wahadłowym. Polega on na regularnym i wielokrotnym przewozie grup zorganizowanych pomiędzy określonym miejscem początkowym i docelowym. Usługa polega na przewiezieniu danej grupy z miejsca początkowego do docelowego i z powrotem. Zgodnie z ustawą o transporcie drogowym miejsca początkowe i docelowe traktowane są jako miejsca rozpoczęcia i zakończenia usługi przewozowej (obejmują przy tym sąsiednie miejscowości położone w promieniu 50 km).

Jeśli mamy do czynienia z przewozami, które nie mają charakteru regularnego, ani nie dotyczą też specjalnych czy wahadłowych kursów, w takim przypadku mowa o przewozie okazjonalnym. Kursowanie pojazdów nie odbywa się tu zatem w oparciu o rozkład jazdy, choć takie przewozy mogą dotyczyć określonej grupy osób. Za przykład mogą tu posłużyć okolicznościowe przewozy pracownicze, np. na imprezy integracyjne lub szkolenia. Tego typu usługi świadczy firma "Kazek" Przewozy Autokarowe. Co istotne, przewozy okazjonalne nie wymagają specjalnego zezwolenia.

Transport krajowy i międzynarodowy

Przewozy autokarowe mogą być realizowane w ramach transportu krajowego oraz międzynarodowego.

Jeśli chodzi o transport krajowy, to przewóz osób lub ładunku odbywa się tu pojazdami zarejestrowanymi w Polsce. Zarówno miejsce początkowe i docelowe, jak i cała trasa muszą znajdować się na terenie kraju.

Transport międzynarodowy odnosi się natomiast do przewozu osób lub ładunków pojazdami, których trasa pomiędzy miejscem początkowym a docelowym obejmuje wyjazd poza granice Polski. Aby móc świadczyć tego typu usługi, konieczne jest uzyskanie stosownego zezwolenia na wykonywanie międzynarodowych przewozów regularnych na obszarze Unii Europejskiej, EFTA lub Szwajcarii, lub zezwolenia na wykonywanie międzynarodowych przewozów regularnych poza Unią Europejską. Przewozy poza kraje UE wymagają spełniania dodatkowych wymagań formalnych. Zgodnie z Umową w sprawie międzynarodowych okazjonalnych przewozów pasażerów autokarami i autobusami wymagana jest książka INTERBUS z formularzami jazdy, ponadto potrzebna jest także zielona karta ubezpieczenia OC.

Przewozy autokarowe – przepisy i wymagania

Obowiązujące przepisy dotyczą zarówno przedsiębiorców świadczących usługi transportowe do 9 osób, jak i większych grup. Ważnym wymaganiem jest uzyskanie zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego. Osoba ta musi być przedsiębiorcą ze stałą siedzibą, mieć dobrą reputację, zdolność finansową oraz odpowiednie kompetencje. Oznacza to, że nie może to być kierowca, który był skazany prawomocnym wyrokiem za naruszenie przepisów z zakresu transportu drogowego. Należy zaznaczyć, że zezwolenie to jest wydawane na czas nieokreślony.

Posiadając zezwolenie na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego, można ubiegać się o uzyskanie licencji wspólnotowej dotyczącej międzynarodowego autobusowego i autokarowego zarobkowego przewozu osób, która z kolei uprawnia do ubiegania się o zezwolenie na przewozy międzynarodowe na obszarze Unii Europejskiej.

Dodatkowo bez względu na to, jakiego rodzaju przewozy autokarowe świadczy firma, właściciel musi mieć tytuł prawny do dysponowania pojazdami. Przewoźnik powinien dbać o stan techniczny i wyposażenie pojazdów, aby móc realizować usługi zgodnie z przepisami, które w poszczególnych krajach mogą się od siebie różnić. Przykładowo przewóz dzieci w ramach transportu krajowego wymaga oznaczenia pojazdu specjalnymi tabliczkami, które nie są jednak wymagane w Niemczech – tam oznaczenie to stanowi autobus szkolny. Autokary powinny być wyposażone w pasy bezpieczeństwa, ale i od tej reguły istnieje wyjątek, bowiem nie dotyczy to pojazdów sprzed 2000 r., w związku z faktem, iż przepis regulujący ten obowiązek wszedł w życie po tym roku. Ponadto pojazd powinien posiadać wyjście awaryjne oraz apteczkę.

Przepisy regulują nie tylko stan techniczny pojazdu, ale także czas pracy kierowców. Mówi o tym ustawa, w której przewidziano nie tylko czas wykonywania obowiązków, ale wprowadzono też obligatoryjne przerwy i uregulowano okres odpoczynku kierowców. Tę kwestię porusza również regulamin przewoźnika. Przykładowo czas pracy kierowcy może maksymalnie wynosić 12 godzin przy zachowaniu minimum 11 godzin odpoczynku w każdej dobie.

Warto w tym miejscu wspomnieć o popularnej usłudze związanej z transportem autokarowym, mianowicie o wynajmie autokarów. Pamiętajmy, że zarówno organizatorzy, jak i pasażerowie zobowiązani są do przestrzegania zasad bezpieczeństwa i przepisów w myśl regulaminu przewozów autokarowych. Powinni oni posiadać ważne dokumenty uprawniające do odbycia podróży i ewentualnego przekroczenia granicy oraz odbycia odprawy celnej – mowa tu o dowodzie osobistym, paszporcie czy w niektórych przypadkach także o wizach.

Podsumowując, zagadnienie przepisów regulujących przewozy autokarowe krajowe i międzynarodowe jest bardzo szerokie i powinno być traktowane indywidualnie, z uwzględnieniem rodzaju przewozów oraz regulaminu danego przewoźnika.