Do czego służą łańcuchy napędowe?

Przyjrzyjmy się najpierw łańcuchowej przekładni rowerowej, bo łatwo ją dostrzec i to najprostsza droga do wyjaśnienia roli, jaką w każdym innym podobnym mechanizmie pełni łańcuch. Z filmowych migawek z dawnych lat wiemy, jak wyglądał bicykl. Najbardziej charakterystycznym jego elementem było duże koło z przytwierdzonymi bezpośrednio do jego osi pedałami rowerowymi. Zapewniamy wszystkich naszych czytelników, że jazda takim pojazdem wymagała nie lada siły.

Rola mechanicznej przekładni i łańcucha napędowego

Pedał rowerowy jest dźwignią. Wiemy, że im dłuższe w takiej prostej maszynie mamy to ramię, do którego przykładana jest siła, tym większą możemy uzyskać siłę na drugim, jej krótszym końcu. Otóż w bicyklu nie można zamontować pedałów o dowolnie długim ramieniu, gdyż trzeba by wtedy także wydłużać nasze nogi, a to jest niemożliwe. Problem rozwiązuje w tym przypadku zastosowanie przekładni zbudowanej z kół zębatych i łańcucha. Jeśli taki układ dodatkowo uzupełnimy o tzw. przerzutkę, to łatwo możemy nim regulować prędkość jazdy rowerem. Natomiast sam łańcuch napędowy dodatkowo umożliwia transmitowanie siły przyłożonej w jednym miejscu do miejsca innego; w przypadku roweru, od zębatki korbowodu pedałów do zębatki tylnego koła. Zbudowane na podobnej zasadzie mechanizmy stosuje się w wielu różnych innych maszynach. Gwoli ścisłości dodajmy tutaj, że oprócz łańcuchów napędowych do przenoszenia siły mechanicznej od silnika do punktu wyjścia służą także tzw. wały kardana lub układy złożone wyłącznie z samych kół zębatych, a niekiedy, przy mniejszych obciążeniach (np. w pralkach) są to tylko gumowe paski klinowe. Więcej, już tylko i wyłącznie o łańcuchach, opowiemy w następnym rozdziale, co możemy uczynić dzięki uprzejmości specjalistów firmy „Rolmasz” z Żar, którzy podzielili się z nami swoją wiedzą na ten temat.

Rodzaje łańcuchów napędowych i ich zastosowanie

Wbrew swej pozornej prostocie łańcuch napędowy, czyli tzw. cięgno to niezwykle wyrafinowany wyrób, a jego skonstruowanie wymaga skomplikowanych wyliczeń matematycznych i w żadnym razie nie należy go porównywać ze zwykłym łańcuchem, na którym prowadzane są krowy lub którym wyciągane jest wiadro ze studni. Aby taki łańcuch idealnie współpracował z kołami zębatymi, to przy jego produkcji muszą zostać zachowane wszelkie przewidziane reżimem technologicznym normy, a dokładność wymiarów poszczególnych jego elementów musi być wyrażana w mikronach.

Wyróżnia się trzy główne typy łańcuchów napędowych:

• drabinkowe,
• płytkowe,
• pierścieniowe.

Wśród wyżej wymienionych spotykamy wiele różnych odmian: sworzniowe, tulejkowe, rolkowe, jedno, dwu lub trzyrzędowe, ze zwykłymi lub z przedłużonymi sworzniami, akumulacyjne i inne, a wszystkie rzecz jasna mogą mieć najrozmaitsze rozmiary i zastosowania. Zdecydowana ich większość służy transmisji mocy, a najczęściej wykorzystywane są do tego łańcuchy rolkowe Galla. Jak już wiemy, są one elementami wielu najrozmaitszych maszyn i pojazdów (np. rolniczych kombajnów czy pras), ale też bywają licznie stosowane na liniach produkcyjnych, a tam często są wyposażone w różnego rodzaju zabieraki, łopatki albo jezdne lub transportowe rolki.