Rodzaje narzędzi pozłotniczych

Pozłotnictwo to rodzaj rzemiosła artystycznego. Pozłotnik zajmuje się pokrywaniem podłoża metalami, zwykle szlachetnymi. Wbrew pozorom, do pozłotnictwa nie zaliczamy złocenia ogniowego i galwanicznego, ani platerowania. Sztuka pozłacania sięga czasów starożytnych, a powstanie tej techniki związane było z pragnieniem zastąpienia czystego złota, znacznie tańszym kosztem. Elementy pozłacane zachowywały jednak wszystkie walory estetyczne i symboliczne. Jakie narzędzia i akcesoria stosowane są w pozłotnictwie?

Narzędzia pozłotnika

Do przygotowania podłoża do pozłacania, rzemieślnik używa takich samych narzędzi jak malarz, a więc szpachli, pumeksu, papierów ściernych i pędzli. Do szlifowania rzeźbionych powierzchni stosowane są specjalne dłuta o różnych kształtach. Pozłotnik do pracy potrzebuje poduszki pozłotniczej, która pokryta jest delikatną skórą, zwykle owczą lub kozią, na której kroi się płatki złota i innych metali szlachetnych. Kolejny element w zestawie narzędzi to nóż pozłotniczy. Specjalny, prosty, długi nóż, z ostrzem po jednej lub dwóch stronach, który służy do krojenia płatków metali. Pędzel pozłotniczy nazywany jest nastrzelaczem. To pędzel płaski, często wachlarzowaty, z miękkiego włosia, najczęściej wiewiórki - to nim przenoszone są przycięte już płatki na złocony obiekt. W zestawie narzędzi pozłotnika znajdziemy także agat pozłotniczy, gładzik do polerowania, wykonany z półszlachetnych kamieni lub kłów zwierząt. W profesjonalnym sklepie z narzędziami możemy się także zaopatrzyć między innymi w specjalne gąbki do czyszczenia obrazów, czy fresków, gumki chlebowe, narzędzia sztukatorskie (punce), czy specjalne chusteczki do polerowania złota lub pulmentu - dowiadujemy się w sklepie Edan z Krakowa.

Techniki pozłacania

Pierwsza technika pozłacania to pozłacanie na pulment, którą inaczej nazywa się techniką na poler. Płatki złota, czy innego metalu szlachetnego, przyklejane są do pulmentu, rodzaju gruntu, za pomocą alkoholu. Ostatnie warstwy gruntu mają zwykle kolor czekoladowo-czerwonawy, choć były również stosowane pulmenty żółte, zielone, niebieskie i białe. Płatki metalu ułożone na delikatnym pulmencie polerowane są agatem. Dzięki tej technice uzyskuje się wręcz lustrzany połysk. Kolejna metoda to pozłacanie na mixtion, inaczej pozłacanie olejne, matowe lub pokostowe. Płatki metalu przyklejane są do gruntu za pomocą mixtionu, specjalnie spreparowanego spoiwa. Obecnie stosuje się czasem mixtiony na bazie syntetycznych żywic lub jak dawniej z żywic naturalnych, gotowanych z olejem lnianym i sykatywami. Mixtion wymaga szczególnej uwagi, ponieważ jeśli zbyt wcześnie położymy na jego warstwie płatek złota, może on w nim "utonąć". Jeśli z kolei mixtion będzie już zbyt suchy, straci swoje właściwości klejące. Metal ułożony na to spoiwo powinien zostać dociśnięty miękkim pędzelkiem lub watą bawełnianą. Tylko doświadczony rzemieślnik zaopatrzony w zestaw narzędzi pozłotniczych może wykonać naprawdę piękne arcydzieła. Sztuka ta wymaga wiele nauki i...wiele cierpliwości!