Jak ustalić istnienie stosunku pracy?

Kwestia ustalania istnienia stosunku pracy dotyczy osób zatrudnionych na inne postawie niż umowa o pracę, a uważających, że warunki, na jakich współpracują w firmą np. w ramach umowy zlecenia spełniają cechy wymienionego stosunku pracy. Co warto wiedzieć, zanim zgłosimy się o pomoc do prawnika ze swoimi roszczeniami wobec pracodawcy? Czy łatwo wygrać w sądzie taką sprawę?

Umowa zlecenie zamiast umowy o pracę

Pracodawcy chętnie korzystają z możliwości, jakie dają umowy cywilnoprawne: umowa zlecenie i umowa o dzieło. Przez ostatnie lata ta forma zatrudnienia ze względu na to, że nie zapewnia stabilności, a do tego jest nadużywana przez pracodawców, zyskała raczej złą opinię wśród osób pracujących i poszukujących pracy. Osoba zatrudniona na podstawie takiej umowy nie ma statusu pracownika, nie dotyczą jej też regulacje prawne zawarte w Kodeksie Karnym, czyli np. nie przysługuje jej prawo do płatnego urlopu czy zasiłku chorobowego (jeśli z własnej kieszeni nie zapłaci dodatkowej składki). Umowy o pracę mają zwykle dłuższy okres wypowiedzenia niż cywilnoprawne, a w przypadku tych na czas niedookreślony – możliwości wypowiedzenia takiej umowy bez uzasadnienia przez pracodawcę są ograniczone.

Kiedy mamy do czynienia ze stosunkiem pracy?

Jak wskazuje nasz ekspert z Kancelarii Adwokackiej Magdalena Musiał, kwestię tę regulują zapisy Art. 22 &1 Kodeksu Pracy: ze stosunkiem pracy mamy do czynienia, gdy jest ściśle wskazany czas i miejsce wykonania pracy, jest ona wykonywana osobiście oraz pod kierownictwem zatrudniającego, zatrudniający określa rodzaj wykonywanej pracy, a osoba zatrudniona dostaje za pracę wynagrodzenie. Co zrobić, gdy praca spełnia wszystkie wymienione warunki, a mimo to pracodawca nie chce zapewnić pracownikowi umowy o pracę? Swoich należnych praw można domagać się na drodze sądowej. Poszkodowana osoba może wystąpić do Sądu Pracy z powództwem o ustalenie istnienia stosunku pracy opierając się na art. 189 KPC. Pracownik może również wybrać Sąd Pracy znajdujący się w okręgu, gdzie jest jego zakład pracy lub gdzie wykonywał pracę. W pozwie trzeba wskazać m.in. jakiego okresu dotyczy roszczenie poszkodowanego pracownika oraz opis wykonywanej pracy: miejsce i godziny pracy, otrzymywane wynagrodzenie, rodzaj pracy, stopień podporządkowania pracodawcy. Przy przygotowaniu pozwu o ustalanie stosunku pracy oraz potem na rozprawie sądowej pomocna może okazać się pomoc prawnika specjalizującego się w prawie pracy. Warto też wiedzieć, że z takim pozwem może wystąpić nie tylko sam pracownik, ale też Inspektor Pracy oraz osoby, które mają interes prawny (np. krewni zmarłego pracownika) w ustaleniu wyżej wymienionego stosunku.